بسطام، میعادگاه مریدان بایزید بسطامی

زیارت آرامگاه بی پیرایه بایزید بسطامی در آغوش کنگره‌هایی از تاریخ و معماری اصیل ایرانی هر سال گردشگران و مریدان بایزید را راهی بسطام می‌کند.

بسطام شهری با آثار تاریخی و معماری ایرانی در استان سمنان و میعادگاه هواداران عارف گرانقدر، بایزید بسطامی است.

علاوه بر ردپای تاریخ و عرفان و معماری ایرانی اسلامی، که بر بسطام باقی مانده، آرامگاه دیگر عارف نامی ایرانی شیخ ابوالحسن خرقانی در نزدیکی بسطام و جنگل ابر و منظره باشکوه رسیدن ابرها به زمین جاذبه‌های توریستی دیگری است که گردشگان را راهی بسطام می‌کند.

در این نوشته در سفر به بسطام و زیارت آرامگاه بایزید بسطامی با جاجیگا همراه باشید.

بسطام کجاست؟

بسطام شهری در استان سمنان است که نامش با بایزید بسطامی، عارف مشهور ایرانی ملقب به سلطان‌العارفین گره خورده.

این شهر مسیر رسیدن به آرامگاه خاص و بی‌پیرایه با حال و هوای عرفانی بایزدی بسطامی است.

دوستداران این عارف عالی قدر برای زیارت آرامگاه بایزید به بسطام سفر می‌کنند.

بسطام شهری پر از آرامش با چنارهای بالابند و باغ‌های با صفا است.

این شهر در هفت کیلومتری شمال‌شرقی شاهرود در استان قرار دارد.

در مسیر سفر به اصفهان با مجله جاجیگا همراه باشید.

مسیر رسیدن به بسطام

فاصله تهران تا بسطام  حدود ۴۸۰ کیلومتر و ۵ ساعت رانندگی است.

شهر بسطام ۷ کیلومتر بعد از شاهرود قرار دارد.

فصل سفر به بسطام

بسطام به دلیل نزدیکی با کوهستان و از طرفی همجواری کویر، تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد و طولانی دارد.

بهار و پاییز که هوا معتدل می‌شود بهترین وقت سفر به این شهر است.

قدم زدن در کوچه باغ‌های بسطام و لذت بردن در آرامش دلپذیر این شهر در هوای معتدل بهار و پاییز رنگ به رنگ حس و حال دلچسبی دارد.

درباره سفر به گرگان در مجله جاجیگا بخوانید.

اقامت در بسطام

هر ساله دوستداران و مریدان بایزید بسطامی برای زیارت آرامگاه بی پیرایه با یزید راهی بسطام می‌شوند. در سفر به بسطام، اهالی این شهر گردشگری از مسافران استقبال می‌کنند.

با اجاره ویلا در بسطام از طریق سامانه رزرو اقامتگاه جاجیگا تجربه اقامتی امن و راحت را در سفر ثبت خواهید کرد.

جاهای دیدنی بسطام

بسطام شهری کهنسال با بناهای تاریخی از معماری ایرانی است. همچنین همجواری با طبیعت کویر و کوهستان جنگلی شاهرود، منظره‌های طبیعی را هم به دیدنی‌های شهر بسطام افزوده.

مجموعه بایزید بسطامی

مجموعه تاریخی بایزید بسطامی مهم‌ترین مقصد گردشگری بسطام است که این شهر را به مقصد محبوب عرفا و مریدان بایزید بسطامی تبدیل کرده است.

گنبد مخروطی و فیروزه‌ای رنگ، بنای یادبود آرامگاه بایزید از میدان اصلی بسطام دیده می‌شود و مریدان و گردشگران را به سمت خودش می‌کشاند.

مجموعه تاریخی بایزید بسطامی شامل خانقاه یا صومعه، رواق، منار آجری، مسجد اول، مسجد دوم، مسجد ایلخانی، امامزاده محمد، گنبد غازان‌خان، ایوان‌غربی، دالان و ایوان الجایتو، حمام، مقبره شاهزاده افغان، مقبره آل‌کرت، موزه عرفان‌شرق و مدرسه شاهرخیه است که نوع معماری هرکدام از سازه‌ها، یک دوره‌ای از تاریخ و معماری ایران از قرن‌های سوم تا و دوره ایلخانیان و پس از آن را روایت می‌کنند.

درباره سفر به کویرهای ایران در جاجیگا بخوانید.

بایزید بسطامی کیست؟

بایزید بسطامی بزرگ‌ترین فیلسوف و عارف قرن دوم و سوم هجری است که به سلطان العارفین معروف است.

بایزید در بسطام به دنیا آمد و به‌جز یک بار سفر برای ادای فرضیه حج، باقی دوران عمر خود را در همین شهر گذراند و همین جا درگذشت.

حدود نیمی از عمر بایزید بسطامی به آموزش و ترویج علوم تصوف در خانقاه و مسجد گذشت.

اجداد بایزید بسطامی زرتشتی بودند و به اسلام گرویدند.

بایزید بسطامی هفت بار از طرف عالمان زمان خود تکفیر و از بسطام رانده شد، اما هر بار به‌دلیل علاقه مردم به او را به بسطام باز می‌گرداندند.

فیلسوفان شرق، بایزید بسطامی را بنیانگدار ایده وحدت وجود و موجود می‌دانند.

نهضت عرفان نوین ایرانی برای اولین بار از نظریه‌های بایزید آغاز شد و پس از او توسط عارفانی مانند منصور حلاج، ابوالحسن خرقانی و ابوسعید ابوالخیر به کمال رسید.

از ویژگی‌های برجسته شخصیت بایزید بسطامی می‌توان به حمایت از حقوق حیوان‌ها، ایثار و انفاق دارایی و هم‌نشینی با عارفان دور و نزدیک، اشاره کرد.

آرامگاه بایزید

آرامگاه بایزید بسطامی بنایی کاملا ساده و بدون تجمل است.

قبر عارف عالی قدر یک سنگ ساده نصب شده وبه زیبایی چشم پوشی بایزید از دنیا و مادیات را روایت می‌کند.

ترکیب رنگ خاک و آبی آسمان و معماری ایرانی حس و حال آرامش بخش و دلنشینی  به فضای پیرامون آرامگاه بخشیده است.

به فاصله کمی از قبر بایزید، بارگاه امامزاده محمد، فرزند امام جعفر صادق علیه‌السلام قرار دارد که سازه برج شکل با گنبدی فیروزه رنگ است.

مقبره غازان خان

مقبره غازان خان دیگر اثر تاریخی مجموعه است که در اواخر قرن هفتم یا اوایل قرن هشتم ساخته شده.

این بنا از لحاظ معماری از نوع مقابر برجی شکل است و گنبدی آب رنگ دارد.

مدرسه شاهرخیه

در سمت شرق مجموعه تاریخی بایزید، مدرسه تاریخی شاهرخیه یکی از آثار به‌جای‌مانده از دوران تیموریان قرار گرفته است.

این مدرسه تاریخی که توسط «شاهرخ تیموری» ساخته شده دو طبقه است و ۲۸ حجره دارد.

 مسجد، ایوان و زورخانه دیگر بخش‌های مدرسه شاهرخیه است.

در حال حاضر از مدرسه شاهرخیه به‌عنوان یک حوزه علمیه استفاده می‌شود.

برج کاشانه

برج کاشانه یکی دیگر از آثار تاریخی مجموعه بایزید بسطامی است.

این برج زیبای بیست متری به شکل چند وجهی ساخته شده و دارای تزیینات گچ‌بری‌ و آجرکاری‌ است.

در کتیبه‌ای که بر سر در ورودی برج نصب شده، قدمت آن به سال ۷۰۰ هجری قمری ثبت شده.

به باور اهالی بسطام این برج پیش از اسلام، آتشکده زرتشتیان بوده است و بعدها تبدیل به برج دیده‌بانی شده است. ب

مسجد جامع بسطام

مسجد جامع بسطام دیگر اثر تاریخی و معماری مجموعه بایزید است.

این مسجد که یکی از زیباترین مساجد تاریخی ایران است در کنار برج کاشانه قرار گرفته و با وجود تزیینات به کار گرفته در ساخت این بنا مثل گچبری‌ها و آجرکاری‌های ظریف، جلوه باشکوهی از معماری ایرانی است.

قدمت مسجد به سال ۷۰۶ هجری قمری می‌رسد.

مزار علاءالدین محمد

در نزدیک مدرسه شاهرخیه و در شرقی‌ترین بخش مجموعه، مزار به علاءالدین محمد، آخرین شاهزاده غوری قرار دارد که تاریخ احداث آن را در حدود ۶۱۲ است.

جنگل ابر شاهرود

جنگل ابر شاهرود پدیده‌ طبیعی خارق العاده‌ای است که در دوره‌ای خاص آسمان به زمین می‌رسد و حس قدم زدن میان ابرها و لابه‌لای درختان جنگلی به هم می‌آمیزد.

این منطقه زیبا و تماشایی در که در استان سمنان و نزدیکی بسطام قرار گرفته ادامه جنگل‌ها زیبای هیرکانی است که به سمنان می‌رسد و در موقعیتی خاص منظره‌‍ای شگفت انگیز می‌سازد.

جنگل ابر شاهرود یکی از مقاصد محبوب طبیعتگردها است.

در میان جنگل ابر چشمه‌های زلال و آبشارهای زیبایی برای تماشا هست.

وجود گونه‌های مختلف گیاهی مثل درختان بلوط، ممرز افرا، شیردار، توسکا، آزاد، داغداغان و گیاهان مرتعی مثل چوبک، اسپرس، دم روباهی، آویشن و شبدر و گیاهان کمیابی مثل نارون، گیلاس وحشی، نمدار، بارانک و سرخدار این جنگل را به موزه‌ای طبیعی تبدیل کرده.

این جنگل بکر، زیستگاه خرس قهوه‌ای، گرگ، پلنگ، خوک وحشی، شغال، روباه، خرگوش، کل و بز، شوکا و مار و پرندگانی چون کبک، کبوتر جنگلی، بلدرچین، عقاب جنگلی، کرکس، شاهین، فاخته و قرقاول است.

جنگل ابر در استان سمنان در فاصله ۴۰ کیلومتری شمال شرقی شاهرود در بخش بسطام و دهستان خرقان و نزدیکی روستای ابر قرار دارد.

درباره پدیده شگفت انگیز اقیانوس ابر در مجله جاجیگا بخوانید.

خرقان

خرقان روستایی در نزدیکی بسطام است که زیارت کنندگان آرامگاه بایزدید برای زیارت دیگر عارف گرانقدر ایرانی یعنی ابوالحسن خرقانی به سمت این روستا می‌روند.

آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی بر فراز تپه‌ای سرسبز در خرقان قرار گرفته.

سنگ قبر این آرامگاه ساده و از از جنس مرمر است و ابیاتی به خط نستعلیق روی سنگ حک شده.

مجموعه آرامگاه به شکل باغ ایرانی طراحی شده و نهر آبی در باغ  روان است و فضایی برای استراحت گردشگران هم در باغ در نظر گرفته شده.

 در دل این باغ با صفا و پر از آرامش، بنای آرامگاه و مسجدی منسوب به شیخ ابوالحسن خرقانی قرار دارد.

 محراب این مسجد، تنها محرابی است که رو به مغرب ساخته شده و به دوره ایلخانی می‌رسد.

مجسمه ای از شیخ ابوالحسن خرقانی در این زیارتگاه  نصب شده است.

برای رسیدن به خرقان از بسطام ۱۷ کیلومتر باید رانندگی کنید.

درباره سفر به یزد در مجله جاجیگا بخوانید.

ابوالحسن خرقانی کیست؟

شیخ ابوالحسن خرقانی، عارف قرن‌های چهارم و پنجم هجری است که در روستای خرقان در نزدیکی شهر بسطام، زادگاه بایزید متولد شده است.

عطار نیشابوری، شیخ ابوالحسن خرقانی را ستوده و مولانا بخشی از دفتر چهارم مثنوی خود را به سرودن داستان پیش‌بینی ولادت او توسط بایزید، اختصاص داده است.

منتخب نورالعلوم کتاب منسوب به شیخ ابوالحسن خرقانی است که یکی از شاگردان شیخ پس از مرگ او و در ده باب و درباره مبانی عرفان تدوین کرده است.

تنها نسخه از این کتاب در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود.

درباره موزه های خاص ایران در مجله جاجیگا بخوانید.

سخن آخر

سفر به بسطام مسیری برای رسیدن به ردپای بایزید بسطامی عارف نامی ایرانی است.

بسطام شهری کوچک است که آرامگاه مردی بزرگ را در خود جای داده.

در این نوشته به شهر بسطام و آرامگاه بایزید بسطامی سفر کردیم.